Aktualności

Pierwsza gwiazdka, dwanaście tradycyjnie przyrządzonych potraw, biel opłatka, zapach świeżego sianka, cudowny dźwięk kolęd i niepowtarzalna rodzinna atmosfera – to tylko niektóre atrybuty jednego z najbardziej magicznych dni w roku – Wigilii.

Nazwa Wigilii, poprzedzającej święta Bożego Narodzenia pochodzi od łacińskiego słowa „vigilia”, oznaczającego czuwanie i jest związana z tradycyjnym posiłkiem wieczornym.

Tego dnia, wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdy na niebie, rozpoczyna się uroczystą wieczerzę wigilijną w gronie rodzinnym. Tradycyjnie poprzedza ją modlitwa, czytanie Ewangelii o narodzeniu się Jezusa, a następnie dzielenie się opłatkiem i składanie życzeń świątecznych. Wigilii towarzyszy obdarowywanie się prezentami, składanymi pod choinką albo wręczanymi przez „Świętego Mikołaja” dzieciom.

Według tradycji, uroczysta wieczerza powinna być postna. Biskupi polscy zachęcają ludzi wierzących do dochowania wierności tej wieloletniej tradycji.

Wigilia ma przypominać dawne agapy (uczty), na których chrześcijanie gromadzili się wieczorem przed dniem świątecznym, by przez czuwanie, modlitwy i śpiewy przygotować się na obchody święta.

Początkowo wigilię praktykowano przed wszystkimi uroczystościami roku liturgicznego. W czasach nowożytnych upowszechniła się wigilia w przeddzień Bożego Narodzenia i była wyłącznie określeniem wieczerzy postnej przed uroczystością pamiątki Narodzenia Chrystusa.

W Polsce Wigilia zyskała popularność w XVIII wieku, a w XX wieku stała się powszechną tradycją.

W Wigilię w wiejskich chatach i dworach umieszczało się w czterech rogach głównej sali (izby) cztery snopy zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, aby Boże Dziecię nie skąpiło w Nowym Roku niezbędnego pokarmu dla zwierząt i ludzi. Pod obrus na stole kładziono siano. Stawiano osobne nakrycia dla członków rodziny zmarłych w mijającym roku, a także dla gościa, który może się niespodziewanie pojawić.

Ojciec rodziny lub najstarszy wiekiem rozpoczynał wieczerzę modlitwą, odczytaniem opisu narodzenia Pańskiego z Ewangelii św. Łukasza. Następnie dzielono się opłatkiem i składano sobie życzenia. Do tego doszedł później zwyczaj ubierania choinki, która jest chrześcijańskim symbolem drzewa rajskiego. Przez swoją żywość i zieleń zachowywaną nawet w zimie staje się dla wierzących symbolem Chrystusa jako „drzewa życia”, a przez przyozdabianie jej świecami lub lampkami elektrycznymi, symbolizuje Chrystusa – „światłość świata”.

Pod choinką ustawia się często żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem oraz prezenty, którymi obdarowuje się najbliższych. Są one wyrazem uczuć, przyjaźni i życzliwości.

Wigilia w polskiej obyczajowości jest świętem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za najważniejszy dzień w roku (w wielu krajach nie ma on aż takiego znaczenia). Podobnie jak w Polsce Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji, zazwyczaj z wieloma zapożyczeniami ze starosłowiańskiego święta godowego.