Aktualności

Święto Ofiarowania Pańskiego, które Kościół obchodzi w 40. dniu od Narodzenia Jezusa jest jednym z najstarszych świąt chrześcijańskich. Przed rokiem 1969 nazywane było Świętem Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny.

Zgodnie z Prawem Mojżeszowym, po urodzeniu syna, kobieta przez 40 dni była uważana za nieczystą (Kpł 12, 1-8). Dopiero po upłynięciu tego czasu mogła wejść do świątyni.

Jednocześnie jeżeli urodzone dziecko było synem pierworodnym, musiało być ofiarowane Bogu. Zwyczaj ten nawiązywał do wyzwolenia Żydów z egipskiej niewoli i ocalenia ich przed ostatnią plagą. Ofiarowanie pierworodnego polegało na wykupieniu dziecka za złożoną ofiarę (Wj 12, 29-30). W Ewangelii według św. Łukasza czytamy: „Gdy zaś nadszedł dzień poddania ich oczyszczeniu zgodnie z Prawem Mojżeszowym, zanieśli Go do Jerozolimy, aby był ofiarowany Panu, według tego, co jest napisane w Prawie Pańskim: Każde pierworodne dziecko płci męskiej będzie poświęcone Panu. Mieli również złożyć ofiarę zgodnie z tym, co jest powiedziane w Prawie Pańskim: parę synogarlic lub dwa gołąbki” (Łk 2, 22-23).

W tym dniu wierni Kościoła katolickiego gromadzą się w świątyniach, aby obchodzić święto Ofiarowania Pańskiego, zwane także świętem Matki Bożej Gromnicznej. W tradycji polskiej święto to ma charakter maryjny. Niegdyś święto to było nazywane Oczyszczeniem Najświętszej Maryi Panny. W swej istocie upamiętnia ofiarowanie dzieciątka Jezus w świątyni jerozolimskiej, co miało związek z wypełnieniem przepisów prawa mojżeszowego.

Święto Ofiarowania Pańskiego jest jednym z najpiękniejszych świąt w swojej wymowie, w którym Maryja sprowadza Światło do naszej codzienności, podając nam do ręki świecę – światło. Kościół obchodzi w tym dniu święto światła, które łączy się z zapaloną świecą maryjną popularnie zwaną gromnicą.

Od 1997 r. 2 lutego równolegle Kościół obchodzi Dzień Życia Konsekrowanego.

Symbolika światła

Dnia 2 lutego liturgia Kościoła czci Ofiarowanie Pańskie. Święto to jednak, zwłaszcza w naszym polskim odczuciu, jest świętem Maryjnym – świętem Matki Bożej Gromnicznej. Jest to święto jedno z najpiękniejszych w swojej wymowie, w którym Maryja podaje nam do ręki świecę – światło. Kościół obchodzi w tym dniu święto światła.

W Kościele Wschodnim Święto Ofiarowania Pańskiego znane jest już w IV w. pod nazwą „Hypapante”, czyli uroczyste spotkanie Symeona i Anny z Dzieciątkiem Jezus. Głównym tematem tego święta – który przewija się przez wszystkie teksty i śpiewy liturgiczne, łącznie z uroczystą procesją ze świecami – jest światło. Co to światło oznacza? Światło świecy, które rodzi się przy zapaleniu, a później pulsuje blaskiem i ciepłem, rozprasza ciemności, daje jasność i kształt temu, co istnieje, pozwala widzieć rzeczy takimi, jakie one są naprawdę – oznacza przede wszystkim światłość Chrystusa i samą Jego Osobę jako „wschodzące słońce” (Łk 1, 78) i „światłość prawdziwą, która oświeca każdego człowieka, gdy na ten świat przychodzi” (J 1, 9). W przepiękny sposób wyraża tę prawdę człowiek długiego czekania na „światłość prawdziwą” – sprawiedliwy i bogobojny starzec Symeon. On to, biorąc z rąk Matki Najświętszej Dziecię Jezus w swoje ręce, uradował się Nim, odnowił swoją nadzieję, swojemu zamierającemu już życiu nadał nową perspektywę i zawołał: „Teraz, o Władco, pozwól odejść słudze Twemu w pokoju (…) bo oczy moje ujrzały Twoje zbawienie, (…) światło na oświecenie pogan i chwałę ludu Twego, Izraela” (Łk 2, 29-32).

Ewangelicznym Symeonem może być każdy z nas. Maryja zaś jest gotowa położyć swojego Syna na ręce każdego człowieka. I tak jak Symeon, każdy też może w Nim odnaleźć radość życia.

W uroczystość Matki Bożej Gromnicznej płonąca świeca jeszcze bardziej podkreśla, że to Chrystus jest światłością świata, światłością na oświecenie pogan, jak Go nazywa starzec Symeon. W jednej z modlitw przy poświęceniu świec nazywa Chrystusa „światłością prawdziwą, która oświeca każdego człowieka na ten świat przychodzącego”, i prosi: podobnie jak te świece rozpraszają ciemności nocy, „tak niechaj serca nasze, ogniem niewidzialnym, to jest jasnością Ducha Świętego, oświecone, wolne będą od wszelkiego zaślepienia w grzechach”.

Zatem Chrystus jest prawdziwym światłem. Powie o Nim św. Jan Ewangelista: „W Nim było życie, a życie było światłością ludzi, a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła” (J 1, 4-5). I żeby już nie było żadnej wątpliwości, gdzie należy szukać prawdziwego światła, które swoim blaskiem rozprasza ciemności i opromienia ludzkie sprawy, sam Chrystus, wskazując na Siebie, mówi: „Ja jestem światłością świata. Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia” (J 8,12).

Gromnica

Starodawnym zwyczajem, sięgającym przełomu IX i X wieku, 2 lutego wierni przynoszą do kościoła świece do poświęcenia, nazywane gromnicami. Nazwa „gromnica” wywodzi się od gromu, czyli pioruna, ponieważ dawniej świecę tę zapalano w czasie burzy i gwałtownej nawałnicy, modląc się o rozproszenie grzmotów i oddalenie piorunów. Poezja średniowieczna upiększyła ten symbolizm świecy, dopatrując się w wosku, pochodzącym od pszczoły – dziewicy, Jego dziewiczej Matki. Nawet knot miał symbolizować Jego duszę, a światło – bóstwo.

Świeca gorejąca i spalająca się, a równocześnie dająca światło, jest jednym z najbardziej wymownych symboli liturgicznych. Oznacza Jezusa Chrystusa. Gromnica zapalana i poświęcana w czasie Mszy św. 2 lutego, wskazuje na Jego obecność we wspólnocie modlących się. Gromnica przypomina także wierzącym świecę chrztu i paschał – znak Chrystusa Zmartwychwstałego.

Procesja. W czasie liturgii po poświęceniu gromnic odbywa się procesja z płonącymi świecami. Procesję spotykamy w różnych religiach. Spotykamy je także w Starym Testamencie przy świątyni jerozolimskiej. Kościół katolicki z chwilą, gdy zaczął wznosić własne świątynie, również organizował pochody i procesje o charakterze religijnym. Procesje są wyrazem wspólnej modlitwy. Symbolika chrześcijańska już od średniowiecza dopatruje się w procesjach również charakteru pielgrzymującego Kościoła, który razem z Chrystusem w światłości wiary świętej i we wspólnej modlitwie podąża przez ziemię do niebieskiej ojczyzny. Procesja podczas Święta Ofiarowania Pańskiego jest najstarsza w liturgii kościelnej, a ma uzasadnienie w samej Ewangelii, która przedstawia Józefa i Maryję wkraczających z Dzieciątkiem Jezus do świątyni.

W czasie burzy. Również dzisiaj wierzący zapalają poświęcone świece podczas klęsk pogodowych, czy gwałtownej burzy. Zawsze, gdy w serce człowieka wstępuje lęk, gdy równocześnie czuje bezsilność wobec żywiołów, wtedy człowiek wierzący wprost instynktownie szuka oparcia w pomocy Bożej. Szuka gromnicy, zapala ją i stawia w oknie tak, aby stała się widzialnym znakiem powierzenia się Bożej Opaczności. W modlitwie prosi Matkę Najświętszą o pomoc w tej chwili zagrożenia. I wtedy w serce zaczyna spływać jakaś nadzieja i pewność, że w czasie burzy nie jest sam. Nad jego domem roztacza swój opiekuńczy płaszcz Matka Boska Gromniczna, której Pan Jezus niczego nie odmawia.

W czasie konania. Każdego dnia słyszymy o czyjejś śmierci, gdzieś umiera człowiek. Umieranie to najtrudniejszy odcinek drogi ludzkiego pielgrzymowania, w którym musimy przejść przez bolesną kładkę z życia ziemskiego do wieczności. Jest to przejście bardzo ważne, decydujące o szczęściu lub potępieniu. Wtedy w stygnącą rękę konającego wkłada się zapaloną gromnicę, która oznacza, że na wzór „mądrych panien” (por. Mt 25,1-13) powinien umierający z „płonącą lampą” wyjść na spotkanie swego Oblubieńca Jezusa Chrystusa. Tylko z Nim można spokojnie odchodzić z tej ziemi. Dlatego ręka umierającego zaciska w śmiertelnym uścisku gromnicę. Kto umiera z Chrystusem, odchodzi z nadzieją, że nie zejdzie do ciemności, ale do samego źródła światła, którym jest Bóg.

Również najbliższa rodzina i sąsiedzi gromadzili się przy umierającym. Trzymając w dłoniach zapalone gromnice i odmawiając modlitwy otaczali umierającego duchowym pancerzem, chroniącym go przed ostatnim kuszeniem Szatana.

W domu. Poświęcona gromnica przyniesiona z kościoła do domu jest znakiem gotowości przyjęcia Chrystusa – Światłości prawdziwej. Jej światłem kreśli się znak krzyża przy drzwiach i oknach. Umieszczona w godnym miejscu naszego domu i zapalana w ważnych momentach naszego życia tak, aby jej płomień gromadził domowników na wspólną modlitwę jest znakiem obecności wśród nas Chrystusa. Ilekroć w różnych okolicznościach życia wypadnie nam zapalić gromnicę, wtedy zawsze będziemy wchodzić w krąg światła Chrystusa, które przyniosła nam Najświętsza Maryja.

Panienka Gromniczna

W legendzie osnutej gwiazdami, błękitem, przez pola zaspami śnieżnymi pokryte Najświętsza wędruje Panienka. W Jej dłoni świetlanej płomień się kolebie, różami wieczornych zórz kwitnie na niebie i błyszczy w chat małych okienkach.

Noc mroźna na wioski fioletem się niesie, wilczymi głosami odzywa się w lesie i w ludzkie zagrody się skrada, gdy Śliczna Panienka gromnicy płomieniem roztacza nad wioską opieki płomienie, i w sen ją spokojny układa. A kiedy się życie w zmierzch zdarzeń przesunie i stanie przy naszym śmiertelnym całunie przyjaciół gromada nieliczna – na serca wołanie, wzniesione w błękity, przez ugór duchowy, zaspami pokryty – nadejdzie Panienka Gromniczna.